BIJZONDERE BEZIENSWAARDIGHEDEN

Ten behoeve van bezoekers zijn de meest interessante bezienswaardigheden van de basiliek van een nummer voorzien. Een korte omschrijving van de nummers 1 t/m 22 volgt hieronder:

1. De in de muur gemetselde grafsteen van bisschop Balderik van Kleef, gestorven ca. 1000, dateert uit het jaar 1481. De vertaling van de (slecht leesbare) in de steen gebeitelde tekst luidt: "In het jaar onzes Heren 1481 werd hier het gebeente van Balderik von Kleve weer herbegraven. Hij was eens bisschop van Utrecht en stichter van dit kapittel. Zijn ziel ruste in vrede. Amen."

2. Het schilderij "Kruisiging" van Rinklake (1810), Münster, was een deel van het vroegere hoogaltaar.

3. De kruisweg in 14 staties werd in 1924 door H. Repke uit Wiedenbrück met olieverf op verguld koperen plaat geschilderd.

4. Doopvont voor de preekstoel. Het deksel - met St. Johannes de Doper - is gemaakt uit eikenhout en verguld. Het bekken bestaat uit Bentheimer zandsteen en werd in 1814 ontworpen door architect Freytagh uit Bentheim.

5. De preekstoel werd rond 1600 van eikenhout gemaakt in de stijl van de Vlaamse school, met op de trapopgang Vrouwe Justitia, en op de buitenkant van de kuip de vier evangelisten. Op het baldakijn zetelen de vier kerkvaders Ambrosius, Gregorius, Augustinus en Hieronymus, alsmede Antonius van Padua. Het geheel is gekroond met een beeld van aartsengel Michaël met vlammend zwaard.

6. In het gotische dwarsschip bevindt zich een missiekruis van eikenhout met een corpus dat rond 1500 werd gemaakt. Het kruis zelf is aanmerkelijk ouder en dateert hoogstwaarschijnlijk uit de 10de eeuw.

7. De Piëta, ook wel 'moeder van smarten' genoemd, werd rond 1500 door een onbekende kunstenaar van eikenhout gemaakt. Sommigen suggereren dat de Westfaalse houtsnijder Tilmann Riemenschneider (1460-1531) de maker is van dit beeld.

8. Een oude biechtstoel uit 1860.

9. Het 'Driekoningentriptiek' toont op het linkerpaneel de geboorte van Jezus, op het middenpaneel de aanbidding van de wijzen, en op het rechterpaneel de opdracht in de tempel. Op de panelen in gesloten toestand is de aankondiging van de geboorte van Christus door de aartsengel Gabriël aan Maria te zien. Het triptiek is in ca. 1532 in Antwerpen gemaakt door de Antwerpse meester Pieter Coecke van Aelst (1503-1558).

10. Nieuwe gotische eikenhouten communiebank uit 1890. Het houtsnijwerk laat drie taferelen zien: Het hemelse gastmaal "Komt allen tot mij, die belast en beladen zijt...", de Romeinse honderdman "Heer, ik ben niet waardig...", en het naar buiten sturen van de man zonder bruiloftskleding.

11. Links en rechts van het hoofdaltaar zijn twee reliëfs ingemetseld. Het is een symmetrische voorstelling van heraldische leeuwen op basis van oude Byzantijnse motieven. Vermoedelijk hebben deze lateien als zodanig gediend boven de deuren van het kerkje uit 954.

12. De eikenhouten beelden van St. Franciscus en St. Antonius van Padua dateren uit het begin van de 20ste eeuw.

13. De devotiekapel is gewijd aan de kerk- en stadspatroon St. Plechelmus. De reliekschrijn bevat de schedel en enkele vingerkootjes van deze heilige. Het kunstwerk is gedreven uit zilver, gedeeltelijk verguld, en versierd met edelstenen en parels. Het is rond 1480 gemaakt in een atelier in Osnabrück.

14. In 1950 maakte Leo Jungblut uit lindehout het Heilig Hartbeeld.

15. In 1983 werd bij reparatiewerkzaamheden deze uit ca. 1500 daterende grafkelder ontdekt. De gevonden skeletten werden op één na herbegraven. Onder de kerkvloer liggen op zo'n 1½ meter diepte nog talrijke skeletten.

16. Het voorste gedeelte van het priesterkoor is Romaans en dateert uit 1150. De gotische uitbreiding van dit koor stamt uit 1500. Links en rechts zijn de eretekens - het tintinabulum met het beeld van Plechelmus en het conopeum in de oude pauselijke kleuren - te zien die de St. Plechelmuskerk verwierf bij haar verheffing tot basiliek in 1950. Het hoofdaltaar werd in 1926 gemaakt door de gebroeders Brom in Utrecht.

17. In de noordvleugel van het dwarsschip staan enkele eikenhouten beelden van de Heilige Theresia en Aloysius (ca. 1920).

18. Het kruisaltaar met een schilderij van de kruisiging door een onbekende meester uit het begin van 1600. Onder het kruis staan Maria, Maria van Magdala en de apostel Johannes.

19. Een beeld van St. Plechelmus. Het jaar en de maker zijn onbekend.

20. De Romaanse zijbeuk aan de noordzijde wordt in de volksmond ook wel "Peerdehook" genoemd, omdat in de winter van 1794/1795 op deze plaatsen de paarden waren ondergebracht van de Engelse troepen die onder bevel stonden van de hertog van York.

21. Het leeuwenkopje (sommigen denken eerder aan een duivelskopje) aan de voet van de kolom dateert uit de begintijd van de bouw van deze kerk (ca. 1150).

22. Het zij-altaar heeft een icoon van O.L. Vrouwe van altijd durende bijstand. Dit Maria-icoon is een geschenk uit Rome. Het is niet bekend hoe oud het is.

BEZIENSWAARDIGHEDEN IN DE OUDE SACRISTIE

In de oude sacristie zijn verder nog vele bijzondere voorwerpen te bezichtigen, waaronder diverse monstransen, een aantal kelken, en een zeer kostbare koorkap uit de 15de eeuw.